Voor het inrichten van het rouwproces is geen kant en klaar recept. In het doolhof van je emoties, moet je je eigen weg zien te vinden. Dat is vaak een eenzaam proces dat gepaard gaat met pijn en moeite. Rouwen is zwaar werk… Waar jij je verlamd weet door wat je overkwam, pakken mensen om je heen al snel de draad van het alledaagse leven weer op. En zeggen tegen je: “Niet bij de pakken neerzitten, hoor. Je moet door!” Goed bedoeld en op zich geen slecht advies. Zolang je maar blijft luisteren naar wat je óók nodig hebt: aandacht schenken aan je verdriet en je gemis.

Het verliezen van een geliefde kent geen verleden tijd. Het verdriet dat je ervaart om wie overleed, ‘verwerk’ je dan ook niet. Het gemis, de pijn blijft. Dat ‘de tijd alle wonden heelt’, is – letterlijk en figuurlijk – onzin. Na verloop van tijd krijgt het – gelukkig – wel een andere ‘kleur’, maar het gaat niet over. “Verdriet is de keerzijde van liefde,” zegt Manu Keirse. “De pijn van het verlies is een spiegel die de kostbaarheid van je relaties weerkaatst.” Met de dood eindigt een leven, niet de relatie met de mens die overleed. Daarmee blijf je verbonden. Altijd.

“Wat iemand je tijdens zijn leven gegeven heeft, blijft bij je… Omkijken naar mooie herinneringen helpt om naar de toekomst te kijken. Het einde van de rouw betekent niet dat je de band met de overledene breekt, maar dat je de persoon integreert in je leven. ‘Her-inneren’ betekent de persoon op een andere manier in je innerlijk bewaren,” schrijft Keirse. Want “sterven is verhuizen van de buitenwereld naar het hart van de mensen die van je houden.”

Wanneer een geliefde sterft, hoef je hem of haar niet los te laten. Het gaat erom dat je deze geliefde mens ánders leert vasthouden. Daar moet je een lange weg gaan. Niet zelden weet jij je op die weg geblokkeerd door gedachten aan met name die laatste, ontluisterende levensfase, of het plotselinge sterven waardoor je geen afscheid kon nemen zoals je dat gewild had, aan wat ongezegd en verzwegen bleef… Er is veel dat je rouwproces kan verstoren. Waardoor je het het alleen niet redt, maar hulp zoekt. Ik bied die hulp graag. Meer weten? Kijk dan op https://www.massiercoaching.nl/wordpress

Bovenstaand artikel werd geplaatst in Waardig Afscheid 2018, een special van Frieslȃn Markant en Uitgeverij PENN BV